SAĞLIKLI VE TÜKETEN BEDEN
▫ Tahmini okuma süresi: 3 dakika ▫
Toplumsal yaşamda beden, artık daha görünür bir hale geldiği için biyolojik niteliği sosyal niteliğinden geri kalmaya başladı. Bunun nedeni toplumsal yaşamın ve daha küçük ölçüde ekonomik ve kültürel değişimlerin etkisidir. Bu değişim, modern tıbbın da etkisi altına girmeye başladı. Tıbbi bilgi, otoritelerden halka doğru yayılmaya başladı. Toplumu oluşturan bireyler, kendi bedenlerinin uzmanı olmaya başladı. İnsanlar bedenleri üzerine değişiklikler yaparak kendilerini iyi hissetmeye odaklanır hâle geldi. Bedene yoğun bir şekilde estetik değerlerin ve çeşitli formların dayatılması, aynı zamanda sağlık ve form arasında bir ilişki kurulmasına da neden oluyor.
Artık modern dönem içinde konuştuğumuz üreten, üretim kapasitesini arttıracak beden anlayışından farklı olarak; tüketen bedene ve tüketilen sağlığa doğru bir geçiş var. Kapitalizm, temelde ekonomik alana ilişkin bir yapılanma getirse de, işin yapısında meydana gelen değişimlerle hizmet sektörü ön plana çıkarak yeni bir alan yarattı. Yaşam tarzları değişmeye, boş zaman kavramının da önemi artmaya başladı.
Beden ve bedenin kullanımına dair yeni alanlar toplumsal yaşama sunulmuş oldu. Kapitalizmin günümüzdeki görünümleriyle bağlantılı olarak tüketim kültürünün yükselişi, bu görünümleri kapsamaktadır. Çok çalışan insan, artık çok fazla tüketmeye başlar. Tüketim ve beden ilişkisini kurmaya çalışan M. Featherstone’a (1996-1991) göre, tüketim kültürü içinde malların işlevsel kullanımı kaybolurken, aynı ürünleri başkalarıyla paylaşmaktan duyulan haz ortaya çıkmaktadır. Artık sağlıklı ve güzel görünmekten haz alınmaya başlanmıştır. Tüm bunlardan bahsederken tıbbileştirme kavramı da bu noktada önemlidir. Hastalıkları iyileştirme ve kontrol altına alma çabasıyla kendini pratik ve kurumsal bir zemine yerleştiren tıp, daha sonra sağlıklı bireyleri de kendi denetimi altına sokarak kontrol alanını genişletmeye başlamıştır. Bu yüzden günümüzde ortaya atılan Tıbbileştirme kavramı, tıbbın genişleyen sosyal kontrol alanına göndermede bulunan bir kavramdır. Gerçek gereksinim ve sahte gereksinim arasında fark yok olmaktadır. [1]
Örneğin; şişmanlık, kelleşme, yaşlılık ve buna benzer durumları hastalık kategorisinde değerlendirip tıp, bu alanlarda insanlara yol göstermeye çalışmaktadır. Ticari kaygıların ve politik kararların sağlık, dolayısıyla beden üzerinde önemli bir kesişme noktası olduğu düşünülürse; söz konusu tıbbileştirmenin nedenleri de açığa çıkmaktadır. Günümüz toplumlarında bedenler artık daha aktif, sosyal yaşamın her alanında kendine yer bulan, kendini sergileyen, kendi istek ve hedeflerini ön planda tutan niteliklere sahip olmaya başladı. İnsan bedeniyle ilgili her durum tıbbın alanına sokulmaya başlandı.
Sonuç olarak bedenin sadece tıp alanının değil, aynı zamanda sosyal bilimlerin de konusu hâline gelmesi gerekmektedir. Hastalıkları açıklarken sadece tıbbi bilgilerle değil, toplumsal olarak da ele alıp sosyal bilimlerin de konusu haline getirilmeli, böylece toplum bu konularda daha bilinçli hale gelecektir. Çünkü sağlığın metaya dönüşmesi toplumun davranışlarını ve düşünce şeklini oldukça etkilemektedir.
Jean Baudrillard (1929-2007), Fransız düşünür ve sosyolog.[1]
Tüm Sosyoloji içeriklerimize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
